काव्य

छत्रपती शिवरायांची स्वातंत्र्यवीर विनायक दामोदर सावरकर यांनी रचलेली एकमेव आरती

समर भूमीचे सनदी मालक शत युद्धाचे मानकरी । रणफंदीची जात अमुची कोण आम्हा भयभीत करी ।। घोरपडीला दोर लावूनी पहाड-दुर्गट चढलेले । तुटून पडता मस्तक खाली धुंद धडाने लढलेले । खंदकातल्या अंगावर हासत खेळत पडलेले । बाप असे कलिकाळ आमुचा कीर्त गाजली दिगंतरी । रणफंदीची जात अमुची कोण आम्हा भयभीत करी ।। या मातीने दिला वारसा कठोर छाती दगडाची । ...

इंद्र जिमि जंभ पर, बाढव सुअंभ पर, रावन सदंभ पर, रघुकुलराज है । पौन बारिबाह पर, संभु रतिनाह पर, ज्यों सहसबाह पर, राम द्विजराज है । दावा द्रुमदंड पर, चीता मृगझुंड पर, भूषन वितुंड पर, जैसे मृगराज है । तेज तम अंस पर, कान्ह जिमि कंस पर, त्यों मलिच्छ बंस पर, सेर सिवराज है ।। – कविराज भूषण इंद्र जृंभकासुरास, ...

सिंदखेडराजाला झाला जन्म जिजाई मातेचा । लखूजी जाधव पिता तियेचा सरदार निजामशाहीचा ॥ लखूजी जाधव-कन्या जिजाई मालोजींची ती सून । वीरपत्नीध शहाजी राजाची मोठी होती ती गुणवान ॥ चाल जिजाबाई आमचं दैवत । मोठं जागृत । स्फूर्ति ती देत । आजही सार्यात महाराष्ट्रास । दुसरें दैवत नाहीं आम्हांस । तिच्या नांवाचा मोठा विश्वास ॥ चाल गुलामगिरीची बेडी तोडून राज्य हिंदवी ...

कवि भूषण यांचा जन्म १६१६ साली कानपूर जिल्ह्यातील तिकमपूर नावाच्या गावी झाला. त्यांचे वडिल रत्नाकर पंडीत हे एक नामांकित विद्वान पुरूष म्हणून विख्यात होते. यांना १) चिंतामणी २) भूषण ३) मतिराम ४) नीलकण्ठ असे चार मुले होती. ही चारही मुले विद्वान म्हणून पुढे प्रसिद्धीस आली. थोरले चिंतामणी पंडीत उत्तरेत आपल्या कवित्व गुणांनी फार सुविख्यात झाले. भूषण हे बरेच दिवस आपले ...

कुळवाडी – भुषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा || लंगोट्यास देई जानवी पोषींदा कूणब्यांचा | काळ तो असे यवनांचा || शिवाजीचा पिता शाहाजी पुत्र मालोजीचा | असे तो डौल जाहागिरीचा || पंधराशे एकूणपन्नास साल फळले | जुन्नर तें उदयास आले || शिवनेरी किल्ल्यामध्ये बाळ शिवाजी जन्मले | जिजाबाईस रत्न सापडले || हातापायांची नख़े बोट शुभ्र प्याजी रंगीले | ज्यांनी ...

शाहीर महादेव नारायण नानिवडेकर (१९०४-१९६२) यांचा जन्म किरसूळ, कोल्हापूर जिल्हा, महाराष्ट्र येथे झाला. त्यांनी १९२१ मध्ये मॅट्रिकची परीक्षा पूर्ण करून पुढील शिक्षण पुणे इंजिनियरिंग कॉलेज येथे पूर्ण केले. नकला करणे आणि दांडपट्टा चालवण्याचे खेळ करून त्यांनी “दांडपट्टा बहाद्दर” म्हणून लंडनपर्यंत नावलौकिक मिळवले होते. शाहिरी, पोवाडे गाणे आणि पारंपारिक संगीताचे धडे प्रसिद्ध शाहीर लाहिरी हैदर, दाजी मंग यांच्याकडे गिरवले. मराठी लावणीचे ...